بررسی عامل ارجاع در مناجات شعبانیه بر اساس نظریه هالیدی و رقیه حسن

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، کرمان، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان،کرمان، ایران

3 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، کرمان، ایران

چکیده

انسجام یک مفهوم معنایی است که به روابط موجود در یک متن می‌پردازد و بین اجزاء متن پیوستگی برقرار می‌کند. متن فقط از یک یا چند عنصر یا جمله که معنای مشخصی دارند، به‌وجود نیامده است، بلکه در درون متن روابطی بین جمله‌ها وجود دارد که موجب می‌شود خواننده پیام یک متن را به‌آسانی درک کند. هالیدی و رقیه حسن در سال 1976 م اثر مشترکی به‌نام (انسجام در زبان انگلیسی) منتشر کردند که در آن به بررسی پیوند بین اجزاء یک متن پرداختند. این دو زبان‌شناس، عواملی را که باعث انسجام یک متن می‌شود، به سه دسته عوامل انسجام دستوری (ارجاع، حذف و جایگزینی) واژگانی (تکرار و  با‌هم‌آیی) و پیوندی (افزایشی، علّی، تباینی و زمانی) تقسیم کردند. مناجات شعبانیه از جمله دعاهایی است که اجزای آن، چنان به‎هم مرتبط هستند که یک جریان پیوسته از تضرع، توحید، و درخواست از خدا را تشکیل می‌دهند و هر فراز از دعا، با فرازهای قبلی و بعدی خود ارتباط معنایی دارد و در نهایت، یک تصویر کلی از رابطه انسان با خدا را به‌نمایش می‌گذارد. در این پژوهش که به روش توصیفی‌تحلیلی انجام شده، عامل ارجاع به‌‌عنوان یکی از عوامل انسجام‌بخش دستوری در این مناجات، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که ضمیر، اسم اشاره و اسم موصول به‌صورت ماهرانه به‌عنوان ابزاری برای ایجاد پیوستگی معنایی، تاکید بر مفاهیم کلیدی و تقویت ارتباط عاطفی در این مناجات به‌کار رفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


An investigation of the cohesive device of reference in the Sha’baniyya Prayer based on Halliday and Hasan’s theory

Azam Shamsoddini Fard[1]*, Seyyed Morteza Sabbagh Jafari[2], Omid Najafi[3]

 

ABSTRACT

Cohesion is a semantic concept that addresses the relationships within a text, establishing connections between its components. A text is not merely composed of one or more elements or sentences with specific meanings; rather, there are relationships between the sentences within the text that enable the reader to easily understand the message. Halliday and Ruqaiya Hasan published a collaborative work titled ‘Cohesion in English’ in 1976, in which they examined the links between the parts of a text. These two linguists categorized the factors that create cohesion in a text into three categories: grammatical cohesive devices (reference, ellipsis, and substitution), lexical cohesive devices (repetition and collocation), and conjunctive cohesive devices (additive, causal, adversative, and temporal). The Sha’baniya Prayer is among the supplications whose parts are so interconnected that they form a continuous flow of supplication, monotheism, and request from God. Each section of the prayer has a semantic connection with the preceding and following sections, ultimately displaying an overall picture of the relationship between humans and God. In this research, conducted using a descriptive-analytical method, reference, as one of the grammatical cohesive devices, is examined in this prayer. The results of this research indicate that pronouns, demonstrative nouns, and relative pronouns are skillfully used as tools to create semantic coherence, emphasize key concepts, and strengthen emotional connection in this prayer.

Keywords: Sha’baniyya Prayer, grammatical cohesive, reference, Halliday, Ruqaiya Hasan.

 

[1] Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Foreign Languages, Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Rafsanjan, Iran. (Corresponding Author). a.shamsoddini@vru.ac.ir

[2] Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Foreign Languages, Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Rafsanjan, Iran. m.sabbagh@vru.ac.ir

[3] MA in Arabic Language and Literature, Faculty of Foreign Languages, Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Rafsanjan, Iran. omid2928@yahoo.com

  • آقاگل‌زاده، فردوس. (1390). تحلیل گفتمان انتقادی و تکوین تحلیل گفتمان در زبان‌شناسی. چاپ دوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
  • ابن طاووس. سیدعلی بن موسی (1376). الإقبال بالأعمال الحسنة. جلد سوم. چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • ابن یعیش النحوی. (بی‌تا). شرح المفصل. مصر: انتشارات منیریه
  • اخلاقی، اکبر. (1377). تحلیل ساختاری منطق الطیر عطار. چاپ1. اصفهان: انتشارات کوثر
  • استرآبادی، رضی الدین. (1996). شرح الرضی علی الکافیة. چاپ اول. بیروت: انتشارات قاز یونس
  • بنویدی، زهرا. (1390). «کاوشی در دعای فرج». مجله انتظار موعود، بهار1390، شماره34، ص95 تا 118
  • التهانوی، محمدعلی. (بی تا). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. لبنان: انتشارات ناشرون
  • حسن، عباس. (2007). النحو الوافی. چاپ اول. لبنان: مکتبه المحمدی
  • سجودی، فرزان. (1390). نشانهشناسی کاربردی. چاپ دوم. تهران: انتشارات علم
  • سیوطی، جلال­الدین عبدالرحمن. (1388). البهجة المرضیة علی الفیة ابن­مالک. چاپ یازدهم. قم: انتشارات اسماعیلیان
  • ---------------------. (1380) الإتقان فی علوم القرآن. ترجمه سیدمهدی حائری قزوینی. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • صدیقی، کلثوم؛ ستایش‌مهر، عاطفه. (1394). «بررسی تطبیقی ارجاع بهعنوان یکی از عوامل انسجام متنی در نهج­البلاغه بر پایه دیدگاههای هالیدی و حسن». پژوهش‌های نهج‌البلاغه، شماره 12، 42- 25.
  • الفقی، صبحی ابراهیم. (2000). علم اللغة النصی بین النظریة والتطبیق. چاپ اول. قاهره: انتشارات دار قباء
  • قمی، شیخ عباس. (1384). مفاتیح الجنان. چاپ نوزدهم. تهران: انتشارات قدیانی
  • کلینی، محمدبن یعقوب. (1388). اصول کافی. قم: انتشارات اجود
  • ملکی تبریزی، میرزاجواد. (1374). المراقبات. ترجمه ابراهیم محدث بندر ریگی. چاپ اول. قم: انتشارات ظهور.
  • مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد. (1393). بهسوی زبان شناسی شعر. چاپ اول. تهران: انتشارات آگه
  • هالیدی، مایکل؛ حسن، رقیه. (1393). زبان، بافت و متن ابعاد زبان از منظر نشانهشناسی اجتماعی. ترجمه محسن نوبخت چاپ اول. تهران: سیاه‌رود.

 

  • Halliday, M. Hasan, R. (1976). Cohesion in English. Newyork: Longman