تحلیل گفتمان انتقادی ارزش‌های جامعۀ اسلامی در دعای «توفیق الطاعه»

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

جامعة لرستان کلیة الآداب فرع العربیة

10.22084/dua.2025.30815.1151

چکیده

این پژوهش به بررسی گفتمان ارزش‌های اسلامی موجود در دعای «توفیق الطاعة» می‌پردازد و از چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف بهره می‌گیرد. این دعا به‌عنوان متنی دینی، سرشار از ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی است که در شکل‌دهی به فرد و جامعه‌ای آرمانی، نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند. با به‌کارگیری الگوی سه‌بعدی فرکلاف، پژوهش حاضر می‌کوشد سازوکارهای ظهور قدرت نمادین در این گفتمان را آشکار سازد و نشان دهد که چگونه این دعا در اندیشۀ اسلامی به تصور جامعه‌ای آرمانی شکل می‌دهد. تحلیل در سه سطح انجام گرفته است: سطح متنی که بر ویژگی‌های زبانی و معنایی متن تمرکز دارد؛ سطح تفسیری که چگونگی انعکاس این ارزش‌ها در بسترهای اجتماعی ـ فرهنگی را بررسی می‌کند؛ و سطح تفسیری ـ انتقادی که به تحلیل کارکرد ایدئولوژیک این گفتمان در شکل‌دهی به هویت فردی و جمعی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این دعا با تأکید بر ارزش‌هایی چون اطاعت، عدالت، انصاف و تواضع، الگویی هنجاری از جامعه‌ای متعادل ارائه می‌دهد که بر تعامل میان حقوق و مسئولیت‌ها استوار است. همچنین، تحلیل صورت‌گرفته رابطۀ میان زبان و قدرت را در شکل‌دهی به تصورات آرمانی از فضیلت و رفتار اخلاقی روشن می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 25 خرداد 1404
  • تاریخ دریافت: 25 فروردین 1404
  • تاریخ بازنگری: 18 خرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 25 خرداد 1404
  • تاریخ انتشار: 25 خرداد 1404