تببین الگوی اخلاقی ـ تربیتی حضرت عباس (ع) با توجه به زیارت نامۀ ایشان

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و حدیث ، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با رویکرد ارائۀ الگوهای تربیتی مبتنی بر منابع دینی به تبیین الگوی اخلاقی ـ تربیتی حضرت عباس‌(ع) با توجه به زیارت‌نامه مأثور از امام صادق(ع) انجام گرفته است که هدف از آن استخراج منظومه و مدل تربیتی دینی برای زندگی مؤمنانه است. حضرت عباس(ع) ممتازترین شهید عاشورا بعد از اباعبداللّه الحسین(ع) است که در قالب زیارت‌نامه صفات و شخصیت والای حضرت معرفی شده است. عوامل مؤثر در الگوی اخلاقی ـ تربیتی حضرت عباس (ع) اعتقاد به توحید و رسالت و اطاعت از سبط برگزیده رسول خدا(ص) است که عوامل زمینه‌سازی مانند عبد صالح بودن، وفاداری به امام، مقاومت، شجاعت و بصیر بودن در آن نقش دارد و راهبرد آن صبوری و استقامت، یاری کردن امام زمان، کوشش و جهد در راه دین خدا است. اعطای برترین منازل بهشتی و نیکوترین سعادت عقبی پیامد اجر ایشان است که هم‌نشینی با انبیا و اولیا در منازل مخبتین را به دنبال دارد. نوع تحقیق بنیادی کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی استنباطی است که با استفاده از روش‌شناسی کیفی و اکتشافی  مطالب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و با رمزگذاری، ارتباط میان کدها و مقوله‌ها تبیین و پالایش شده است و با نرم افزار MAXQDA نمایش داده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Explaining the moral and educational model of Hazrat Abbas (AS) with regard to his Ziyarat Nameh

Abstract

This research has been conducted with the approach of presenting educational models based on religious sources to explain the moral and educational model of Hazrat Abbas (AS) with regard to the Ziyarat Nameh of Imam Sadiq (AS), which aims to extract a religious educational system and model for a faithful life. Hazrat Abbas (AS) is the most distinguished martyr of Ashura after Abu Abdullah Al-Hussein (AS), who has been introduced in the form of the Ziyarat Nameh, the qualities and noble personality of the Imam. The effective factors in the moral and educational model of Hazrat Abbas (AS) are the belief in monotheism and mission and obedience to the chosen tribe of the Messenger of God (PBUH), which has a role in the grounding factors such as being a righteous servant, loyalty to the Imam, resistance, courage and insight, and its strategy is patience and perseverance, helping the Imam of the time, and effort and effort in the way of God's religion. The best heavenly homes and the best happiness in the hereafter are the consequences of their reward, which includes companionship with the prophets and saints in the homes of the deceased. The type of fundamental research is applied and the method used is inferential analysis, which has been analyzed using qualitative and exploratory methodologies. The materials have been analyzed and the relationship between codes and categories has been explained and refined by coding and displayed with MAZQDA software.

Keywords: Hazrat Abbas (AS), moral-educational model, Ziyarat-nameh of Hazrat Abbas (AS), deceased, submission


  • فهرست منابع:

    • ابن‌بابویه، محمد بن على. (1376.) الامالی. ترجمه: محمدباقر کمره‌اى، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه‏،
    • ابن قولویه، جعفر بن محمد. (‌1356). کامل الزیارات. نجف اشرف دارالمرتضویه.
    • ابن منظور، محمد بن مکرم‌.(1414). لسان العرب‌. چاپ سوم، بیروت‌: دار صادر.
    • برقی، احمد بن محمد بن خالد. (1371). المحاسن. محدث جلال الدین. چاپ دوم، قم: دارالکتب الاسلامیه.
    • بغدادی، احمد کاظم. (1436). تبصرة المتقین فی شرح زیارة العباس بن امیر المؤمنین(علیهما السلام).
    • تربتی کربلایی، حیدر. (1399). زیارت­های مولانا سقّاء ابوالفضل العباس السلام. قم: اسوه.
    • جد، حیدر. (1436). وَهَج النبراس فی شرح زیارة العباس. کربلا: عتبه مقدسه عباسیه.
    • جوادی آملی، عبدالله. (1400). تفسیر موضوعی قرآن کریم مراحل اخلاق در قرآن. قم: نشر اسراء.
    • حسین پوری، امین. (1398). «سفرهای علمی ابن قولویه و ارتباط آن با منابع کامل الزیاره»، مطالعات اعتبارسنجی حدیث، شماره 1، 118-144.
    • خنیفر، حسین؛ مسلمی، ناهید. (1401). اصول و مبانی روش­های پژوهش کیفی، رویکردی نو و کاربردی. تهران: نگاه دانش.
    • خویی، ابوالقاسم. (1413). معجم رجال الحدیث. قم: مرکز نشر آثار شیعه.
    • راد، علی؛ نساج، مریم. (1391)، «معناشناسی واژه اخبات با توجه به آیات و روایات». مجله آموزه‌های قرآنی، پاییز و زمستان، شماره 16، 53-72.
    • راغب اصفهانی.(1412). المفردات فی غریب القرآن. حسین بن محمد، دمشق-بیروت، دارالعلم الدارالشامیة.
    • رنجبرحسینی، محمد؛ عطار، طاهره. (1396). «تحلیل شخصیت ایمانی حضرت عباس (ع) بر اساس زیارت‌نامه ایشان» نشریه پژوهش‌نامه معارف حسینی، شماره 6، 41-62.
    • شریفی، محمود. (1373). موسوعة کلمات الامام الحسین(ع). قم: پژوهشکده باقرالعلوم.
    • سلطانی، مهدی. (1384). «شخصیت معنوی حضرت عباس(ع)»، فرهنگ کوثر، شماره 61.
    • طائبی اصفهانی، فاطمه؛ رحیمی کاهشکی، ندا. (1393). «حضرت عباس(ع) نمودی ز سبک زندگی انسان کامل قرآنی»، مجله قرآنی کوثر، شماره 51، 12-24.
    • قندیلی، سیدجواد؛ عالی، مرضیه. (1390ش). «توصیف و تبیین الگوهای نظری تربیت اسلامی». دو فصل‌نامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی، سال6، شماره12، بهار وتابستان 27- 49.
    • کبیر مدنی شیرازی، سید‌علی خان بن احمد. (1409). ریاض السالکین فی شرح صحیفه سّید الساجدین. حسینی امینی، محسن. چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • کلینی، محمد بن یعقوب. (1365ش). الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    • مامقانی، عبدالله. (1411). مقباس الهدایة فی علم الدرایة. تحقیق محمدرضا مامقانی. قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
    • ---------. (1381). تنقیح المقال فی علم الرجال. قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
    • ملاابراهیمی، عزت؛ حسینی، فاطمه سادات. (1403). «خوانشی بر اشعار حماسی حضرت عباس (ع) در روز عاشورا از منظر تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف»، پژوهش‌نامه معارف حسینی، شماره 34، 7-28.
    • مفید، محمد بن محمد. (1413). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد. موسسه آل البیت چاپ اول. قم: کنگره شیخ مفید.
    • ملکیان، مصطفی. (1381). تأملاتی چند در باب امکان و ضرورت اسلامی شدن دانشگاه‌ها، راهی به رهایی. تهران: نگاه معاصر.
    • نجاشی، احمد ابن علی. (1416). رجال. تحقیق السیدموسی الشبیری الزنجانی. قم: نشر جامعه مدرسین.
    • مشهدی، محمدبن جعفر. (1378). مزار کبیر. مؤسسۀ نشر اسلامی.
    • هاشمی الخطیب. (1370). علی ابن الحسین، ثمرات الاعواد. ج10، ص105، قم: الشریف الرضی.
    • همت بناری، علی. (1379). «بررسی اولویت‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه»، مجله تربیت اسلامی، شماره4.

    موسوی زنجانی، ابراهیم. (1402). وسیله‌الدارین فی انصار الحسین. بیروت: موسسه العلمی للمطبوعات