بررسی آثار وضعی سبک زندگی اسلامی‌ در اثر بخشی نوجوانان مبتلا به اختلال افسردگی شهر یزد (در پرتو دعای بیست و یکم صحیفه سجادیه)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری مدرسی معارف قرآن و حدیث ، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

2 دانشجوی آموزش الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان یزد (پردیس شهیدان پاکنژاد)

چکیده

در دوران معاصر، یکی از رویکردهای نوین در حوزه بهداشت روانی، توجه به ابعاد معنوی و روحانی زندگی است. از‌این‌رو، افسردگی به‌عنوان یک اختلال روانی مهم، در این راستا با رویکردهای درمانی ‌مورد توجه قرار گرفته است. این رویکردها بر تغییر دیدگاه‌های منفی افراد و ادغام مفاهیم دینی در درمان تمرکز دارند تا به بهبود شرایط روحی و روانی افراد کمک کنند. به‌ویژه، در نوجوانان که افسردگی می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی‌شان تاثیر بگذارد، استفاده از مفاهیم معنوی و دعاهایی مانند صحیفه سجادیه می‌تواند به‌عنوان یک روش مؤثر در کنار درمان‌های مدرن مورد استفاده قرار گیرد. از‌این‌رو در پژوهش حاضر، این تحقیق با استفاده از روش‌های کیفی و کمی کاربردی انجام شده و به بررسی تأثیر سبک زندگی اسلامی بر بهبود افسردگی نوجوانان یزدی با تمرکز بر صحیفه سجادیه پرداخته است. در ابتدا، با استفاده از بررسی‌های کتابخانه‌ای و مراجعه به منابع اسلامی و روان‌شناسی، آثار وضعی این رویکرد با تکیه بر مضامین استخراج شده از دعای بیست و یکم صحیفه سجادیه تحلیل و هم‌سو‌سازی شده‌اند. در مرحله بعدی، با توزیع پرسش‌نامه و جمع‌آوری نتایج، روایی یافته‌های اولیه و هم‌بستگی آن مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت، تحلیل تأثیرات وضعی این آموزه‌ها از حیث بینشی، منشی و انگیزشی تأثیر معناداری بر کاهش علائم افسردگی در این گروه سنی را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


A Study on the Effects of Islamic Lifestyle on the Improvement of Adolescents with Depression in Yazd City in the Light of the 21st Prayer of Sahifa Sajjadiyeh

Abstract:

In contemporary times, one of the new approaches in the field of mental health is paying attention to the spiritual and spiritual dimensions of life. Therefore, depression, as an important mental disorder, has been considered with therapeutic approaches in this regard. These approaches focus on changing individuals' negative views and integrating religious concepts into therapy to help improve individuals' mental and emotional conditions. Especially in adolescents, where depression can affect various aspects of their lives, the use of spiritual concepts and prayers such as those in Sahifa Sajjadiyeh can be used as an effective method alongside modern treatments. Therefore, in the present study, this research was conducted using practical qualitative and quantitative methods and examined the impact of the Islamic lifestyle on the improvement of depression in Yazdi adolescents, focusing on Sahifa Sajjadiyeh. Initially, by using library research and referring to Islamic and psychological sources, the effects of this approach have been analyzed and aligned based on themes extracted from the 21st prayer of Sahifa Sajjadiyeh. In the next step, by distributing questionnaires and collecting results, the validity of the initial findings and their correlation were examined. Finally, the analysis of the situational effects of these teachings in terms of insight, behavior, and motivation showed a significant impact on reducing depression symptoms in this age group.

Keywords:  Islamic lifestyle, adolescents of Yazd city, depression disorder, 21st prayer, Sahifa Sajjadiyeh

  • فهرست منابع؛

    • ابراهیمی‌فر، علی‌اصغر. (1385). بررسی نظام تربیتی صحیفه سجادیه. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی.
    • احتشامی‌نیا، محسن. (1384).«بایسته‌های پژوهشی درون‌مایه صحیفه سجادیه».سفینه،9 (زمستان)،143-148.
    • احمدی‌فراز، محمدمهدی؛ اژدر، علی‌رضا؛ زارع، حسین و زمانی، مهدی. (1391). «رابطه دعای مکارم الاخلاق با بهداشت روانی». پایان‌نامه دکتری تخصصی، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران. بازیابی شده از پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه پیام نور.
    • انصاری‌مقدم، مجتبی. (1398). واکاوی سلامت روان در اسلام. تهران: نسیم دانش کهن.
    • انصاری‌مقدم، مجتبی. (1399). «واکاوی راهکارهای بینشی سلامت روان در آموزه‌های اسلامی». آموزه‌های قرآن و عترت، 4، 47-68.
    • آجیلی، هادی و بیگی، مهدی. (1392). «کالبد شکافی سبک زندگی در جامعه‌ی سرمایه‌داری». نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 4(13).
    • آیت‌اللهی، محمدتقی. (بی‌تا). بهداشت در صحیفه سجادیه. بازیابی شده از http://www.emamsajjad.com
    • باینگانی، بهمن؛ ایران‌دوست، فهیم؛ و احمدی، سینا. (1392). «سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی؛ مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی». نشریه مهندسی فرهنگی، 3(77).
    • پسندیده، عباس. (1386). رضایت از زندگی. قم: دارالحدیث.
    • پورحسینی، م. (1380). «مقایسه میزان اعتقاد به معاد در بین بیماران مبتلا به اختلال افسردگی خویی». در اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان (ص. ). تهران: [ناشر نامشخص].
    • تبرائی، رامین و همکاران. (1387). «بررسی سهم تأثیر جهت‌گیری مذهبی بر سلامت روان در مقایسه با عوامل جمعیت‌شناختی». روان‌شناسی و دین، 3 (پاییز)، 37-62.
    • جعفری فشارکی، الهام؛ طیب‌نیا، محمد‌صالح؛ و احمدی‌فراز، مهدی. (1399). «تدوین مدل مفهومی‌ سلامت معنوی مبنی بر دعای مکارم الاخلاق». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده اهل بیت‌(ع). بازیابی شده از پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه اصفهان.
    • جوادی آملی، عبدالله. (1387). دنیاشناسی و دنیاگرایی در نهج‌البلاغه. قم: اسراء.
    • حسینی همدانی، محمدحسین. (1404ق). انوار درخشان. تهران: کتاب‌فروشی لطفی.
    • خاوری، کبری؛ سجادی، حمیرا؛ حبیب‌پور، گتابی؛ کرم؛ طالبی، مهدی. (1392). «رابطه ابعاد احساس نابرابری جنسیتی با سلامت روان». مجله اجتماعی، 48، .
    • خطیبی، حسین؛ ساجدی، ابوالفضل. (1392). «مروری بر شاخص‌های سبک زندگی اسلامی». مجله معرفت، 185، 13-26.
    • خمینی، سید‌روح الله. (1385). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • داورپناه، ابوالفضل. (1375). انوار العرفان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات صدر.
    • راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت-دمشق: دارالعلم الدار الشامیة.
    • رجب‌نژاد، محمد‌رضا؛حاجی، یحیی؛مهدوی‌طالب، امیر؛ رجب‌نژاد، سعید. (1391).«بررسی سبک زندگی اسلامی ‌از منظر حیات طیبه در قرآن». نشریه علمی ‌و پژوهشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 1، 9-29.
    • سجادی، سید‌احمد. (1384). «بایسته‌های پژوهشی در صحیفه سجادیه». سفینه، 6 (بهار)، 160-178.
    • شریعت‌پناهی. (1392). «قواعد و الگوها در سبک زندگی اسلامی». نشریه پیامدهای انقلاب، 73، 48-52.
    • صادقی، منصوره السادات؛ مظاهری، محمد‌علی. (1384). «اثر روزه‌داری بر سلامت روان». مجله روا‌‌ن‌شناسی، 35، 48-60.
    • الهی قمشه‌ای، مهدی (مترجم). (1386). صحیفه سجادیه. قم: مسجد مقدس جمکران.
    • طاهری، حبیب‌الله. (1388). نقش باورهای دینی در رفع نگرانی‌ها. قم: زائر.
    • طیب، سید عبدالحسین. (1378). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام.
    • عمید، حسن. (1375). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    • فاضلی، حمید‌رضا، علی‌نژاد، عمران، روح‌الله، محمد. (1401). «بررسی راهکارهای ارتقای سلامت روان با توجه به دعای هفتم صحیفه سجادیه در دوران شیوع ویروس کووید 19». قرآن و طب، 18، 57-61.
    • فقیهی، علی نقی و همکاران. (1386). «مقایسه الگوی چندوجهی اسلامی‌با مدل شناختی بک در درمان افسردگی». مطالعات اسلام و روان‌شناسی، شماره پاییز و زمستان، 69-86.
    • فقیهی، علی‌نقی؛ مطهری، جمشید. (1383). «افسردگی؛ رویکرد اسلامی‌در سبب‌شناسی و فرآیند درمان». معرفت، 84، 48-60.
    • قرائتی، محسن. (1377). گناه‌شناسی. (ویراست 2). تهران. مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
    • کاپلان، ویرجینیا؛ سادوک، بنیامین (1382). خلاصه روان‌پزشکی. (رفیعی، حسن و سبحانیان، خسرو، مترجمان). تهران: ارجمند.
    • کری، جرالد. (1387). نظریه و کاربست مشاوره و روان‌درمانی. (سیدمحمدی، یحیی،مترجم). تهران: ارسباران.
    • کلانتری، مهرداد. (1387). «معنویت، کشف و حفظ تقدس». بهروان، 5 (آبان)، 170-190.
    • کیانی کشتگر، راضیه. (1395). «سلامت روان از منظر آموزه‌های تشیع». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گلستان.
    • لطافتی بریس، رامین. (1389). «معیارهای سلامت روان». مجله رشد آموزش مشاور مدرسه، شماره 22.
    • محمدی ری‌شهری، محمد. (1384). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
    • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • مهدوی‌کنی، محمدسعید. (1387). دین و سبک زندگی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق‌(ع).
    • وست، ویلیام. (1383). روان‌درمانی و معنویت. (شهیدی، شهریار و شیرافکن، سلطان‌علی، مترجمان). تهران: رشد.
    • وکیلی، پریوش و همکاران. (1388). «بررسی حوزه معنایی بیماران افسرده و اثربخشی در امر مشاور». تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 29 (بهار)، 35-48.
    • هادوی، اصغر. (1391). «آغاز سبک زندگی اسلامی‌ از خراسان شمالی». ماه‌نامه پاسدار اسلام، 372، 42-43.
    • یعقوبی، ابوالقاسم؛ عروتی موفق، علی‌اکبر؛ چگینی، علی‌اصغر؛ محمدزاده، سروه. (1394). «فراتحلیل رابطه گرایش مذهبی با سلامت روان». مجله اندازه‌گیری تربیتی، شماره 21.
    • یوسفی لویه، مجید. (1387). «راهبردهای ارتقای سلامت روان مشاوران مدرسه». مجله رشد آموزش مشاور مدرسه، شماره 13.

     

    • Kessler ،C. (1997). "The Effects of Stressful Life Events on Depression". Annual Review of Psychology، 48 : 191 - 214.
    • Wink P, Dillon, M. Religiousness, Spirituality, and Psychosocial Functioning in late adulthood: findings from a longitudinal study, Psychology and aging, 2003, 18 (4), 916-924.
    • Abramson،Y.; G.I. Metalsky & L.B. Alloy (1989). "Hopelessness Depression: A Theory-Based Subtype of Depression". Psychological Review،96: 358-372.
    • American Psychiatric of Association (2000). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV-TR). Washington DC.
    • Bibring، (1953). "The Mechanism of Depression". G، Phyllis (Ed)، Affective Disorders; Psychoanalytic Contributions to their Study (P. 13 - . Oxford، England: International Universities Press.
    • Brown, G. W., & Harris, T. O. Brown،W. & T.O. Harris (1989). " Depression". In: G.W.
    • Brown, G. W., & Harris, T. O. (Eds.). (1989). Life events and illness. The Guilford Press. Brown & T.O. Harris (Eds.). Life Events and Illness (P.49 - 93). New York، NY: The Guilford Press.
    • Dein, S. Religion, spirituality and depression: implications for research and treatment. Primary Care and Community Psychiatry, 2006, 11, 67-7.
    • Desrosiers A, Miller, L. Relational spirituality and depression in adolescent girls. Journal of clinical psychology, 2007, 63, 1021-1037.
    • Hammen، (2005). Stress and Depression. Annual Review of Clinical Psychology، 1 (1) : 291 - 319.
    • Kessler, R. C. (1997). The effects of stressful life events on depression. Annual Review of Psychology, 48, 191-214.
    • Koenig HG, McCullough ME, Larson, DB. Handbook of religion and health. New York: Oxford University Press.2001.
    • Koenig HG, Pearce M, Nelson B, et al. Effects of religious vs. standard cognitive behavioral therapy on therapeutic alliance: A randomized clinical trial. Psychotherapy research, 2016, 26(3), 365-76.
    • Murphy،A. & G.J. Byrne (2012). "Prevalence and Correlates of the Proposed DSM-50 Diagnosis of Chronic Depressive Disorder". Journal of Affective Disorders، P. 172 - 180.
    • Paukert AL, Phillips LL, Cully JA, et al. Systematic Review of the Effects of ReligionAccommodative Psychotherapy for Depression and Anxiety. Journal of Contemporary Psychotherapy, 2011, 41( 2), 99-10.
    • Sadock, BJ, Sadock, VA, Ruiz, P. Kaplan and Sadock's Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry (11th edition ed.): Wolters Kluwer Health. (2014).
    • Snyder،R. (2000). "Handbook of Hope". In J. Cheavens (Ed.). Hope and Depression: Light through the Shadows (P. 321-341). Academic Press. USA.
    • World Health Organization. Depression. Retrieved 22 January, 2016, from http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs 369/en/.