طلب مغفرت در مورد نسیان و خطا از حیث حقوقی در آیه 286 سوره بقره

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

دعا و نیایش نه‌تنها برای طلب حاجات است، بلکه وسیله‌ای برای تزکیه و قرب الهی و رسیدن به جامعه توحیدی محسوب می‌شود. جامعه توحیدی جز با رعایت حق الناس و حق الله به وجود نمی‌آید. بر اساس دعای مندرج در آیه 286 سوره بقره، طلب مغفرت از بابت نسیان و خطای انسانی خواسته شده است. سؤال این است: هدف از طلب مغفرت با وجود عدم سوء‌نیت چیست و طلب مغفرت چه تأثیری دارد؟ در این مقاله با مطالعه کتابخانه‌ای و با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی معلوم می‌شود، نسیان و خطا اگر دارای زمینه‌های اختیاری  و مبتنی بر تقصیر عمدی نبوده باشد، بر اساس حدیث رفع ممکن است موجب رفع حکم تکلیفی در شرایط خاص شود؛ ولی موجب رفع حکم وضعی نمی‌گردد و طلب مغفرت از این حیث تأثیری ندارد. رفع حکم در این‌گونه موارد، نه‌تنها از باب امتنان است، بلکه خسارت وارد شده به دیگران در هر صورت باید جبران گردد. هر چند نسیان و خطا ممکن است در اثر غفلت باشد ولی در هر صورت، رعایت حق الناس و جبران خسارت به‌عنوان مقدمه موجب استجابت دعا می‌شود. عدم رعایت آن از موانع استجابت دعاست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Asking for Forgiveness Regarding Forgetfulness and Mistakes from a Legal Perspective in Verse 286 of Surah Al-Baqarah

Abstract

Prayer is not only for seeking needs but also a means for self-purification, approaching God, and reaching a monotheistic society. A monotheistic society cannot be established without observing the rights of people and the rights of Allah. According to the supplication contained in verse 286 of Surah Al-Baqarah, forgiveness is sought for human forgetfulness and error. The question is, what is the purpose of asking for forgiveness despite the absence of malice, and what is the effect of asking for forgiveness? In this article, through a library study and using analytical and descriptive methods, it is shown that forgetfulness and error, if they have discretionary grounds and are not based on intentional fault, may lead to the removal of a mandatory ruling in special circumstances based on the Hadith of Removal. However, it does not result in the lifting of a positive ruling, and asking for forgiveness has no effect in this regard. The removal of the ruling in such cases is not only a blessing but also requires that any damage caused to others must be compensated. Although forgetfulness and mistakes may be due to negligence, respecting the rights of people and compensating for damages as a prelude will lead to answered prayers. Failure to observe this is one of the obstacles to answered prayers.

Keywords: prayer, forgetfulness, error, Hadith of Removal, mandatory ruling, positive ruling