بررسی فقر ذاتی در دعای عرفه امام حسین علیه السلام

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران

چکیده

دعای عرفه یکی از پرمغزترین دعاهای مأثوره است که امام حسین علیه السلام در کمال انقطاع از خلق بیان فرموده است. این دعا در عین شیوایی بیان و بلاغت ادبی، حاوی معانی بلند فلسفی و عرفانی است که در مقاله حاضر به موضوع فقر ذاتی در این دعا پرداخته شده است. تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا فقر ذاتی به معنای عین ربط بودن و قیام مخلوقات به خالق در فرازهای دعای عرفه امام حسین علیه السلام مورد اشاره قرار گرفته است؟ به عقیده نگارنده در بخش­هایی از دعا به صورت مستقیم و در قسمت­هایی نیز به صورت غیر‌مستقیم به فقر ذاتی اشاره شده است. فرازهایی که به غنای ذاتی خداوند می­پردازد نیز به قرینه مقابله­ی فقر و غنا، قادر به اثبات این معناست و در نهایت، عباراتی که توحید افعالی را در بر می­گیرد، توان اثبات فقر ذاتی ممکنات را نیز دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Investigating the inherent poverty in the Arafah prayer of Imam Hossein (peace be upon him)


Arafa prayer is one of the most meaningful prayers that Imam Hussain (peace be upon him) said in a spiritual state. This prayer, in the same eloquence of expression and literary rhetoric, contains deep philosophical and mystical meanings, which is discussed in this article about the poverty inherent in this prayer. The present research, with analytical-descriptive method, seeks to answer the question whether the inherent poverty in the meaning of the rise of the creatures to the Creator is mentioned in the phrases of the Arafah prayer of Imam Hussain (peace be upon him). In the author's opinion, inherent poverty is mentioned in some parts of the prayer directly and in some parts indirectly. The phrases that deal with the inherent wealth of God are also capable of proving this meaning by comparing poverty and wealth, and finally, the phrases that include monotheism of deeds are also capable of proving the inherent poverty of creatures.


Key words: Arafa prayer, Imam Hussain, peace be upon him, inherent poverty, inherent wealth, monotheism of deeds.

  • فهرست منابع؛

    • قرآن کریم (ترجمه آیت الله مکارم شیرازی).
    • ابن سینا، حسین بن عبد الله. (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء. تحقیق علامه حسن‌زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    • ابن عربى، محیى الدین. (بی­تا). الفتوحات المکیة. بیروت: دار الصادر.
    • ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. تصحیح جمال‌الدین میردامادی. سوم. بیروت: دارالفکر.
    • بستان‌آبادی، محمد باقر. (1385). شرح دعای عرفه. دوم. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • بقلى شیرازى، روزبهان. (2008). تفسیر عرائس البیان فى حقائق القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیة.
    • حسنى، ابو‌العباس احمد بن عجیبة. (2005). إیقاظ الهمم فى شرح الحکم. قاهرة: دار جوامع الکلم.
    • حسینی امین، حسین و کرمی نیا، محمد و صیدانلو، جواد. (1400). بررسی معناشناسی دعا در قرآن کریم در سه گام. فصل‌نامه متون مطالعات ادبی اسلامی. سال ششم. شماره دوم. پیاپی 22.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات الفاظ قرآن. اول. بیروت: دارالقلم.
    • سبحانی، جعفر. (1412). الالهیات علی هدی الکتاب و السنۀ و العقل. قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیۀ.
    • سبزوارى، ملا‌هادى. (1372). شرح الأسماء الحسنى. اول، تهران: دانشگاه تهران.
    • ن (1369). شرح المنظومۀ. تعلیقات حسن زاده آملی. تحقیق مسعود طالبی. تهران: نشر ناب.
    • شبسترى‏، محمود. 1382. گلشن راز. تصحیح: محمد حماصیان. انتشارات خدمات فرهنگى کرمان‏. چاپ اول.
    • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1981). الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ. سوم. بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
    • صدوق، محمد بن علی. (1362). الخصال. تصحیح علی اکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • طباطبایی، محمد حسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. پنجم. قم: جامعه مدرسین.
    • طریحی، فخرالدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین. تصحیح احمد حسینی اشکوری. سوم. تهران: مرتضوی.
    • فیض کاشانی، محسن. (1381). دیوان اشعار. دوم. قم: انتشارات اسوه.
    • قمى، على بن ابراهیم. (1404). تفسیر القمی. سوم. قم: دار الکتاب.
    • کبیرمدنی، سیدعلیخان بن احمد. (1409). ریاض السالکین فی شرح صحیفه سیدالساجدین. تصحیح محسن حسینی امینی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • کربلایی، جواد. (بی­تا). الانوار الساطعه فی شرح الزیاره الجامعه، تهران: دار الحدیث.
    • کلینی، محمدبن یعقوب. 1407. الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    • مجلسى، محمد باقر. (1403). بحار الانوار. تصحیح جمعی از محققان. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • مطهری، مرتضی. (1375). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    • موسوی حسینی شیرازی، محمدباقر. (1383). لوامع الانوار العرشیه فی شرح الصحیفه السجادیه. اصفهان: موسسه الزهرا الثقافیه الدراسیه.
    • یزدی، مصباح. (1388). چرایی اعتراف معصومان به قصور و کوتاهی، مجله معرفت. شماره 147.