مؤلفه‌های خداولایی؛ بر اساس تحلیل مضمون صحیفه سجادیه

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و تفسیر دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم. دانشکده علوم قرآنی مشهد- ایران

2 کارشناس ارشد علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی مشهد

چکیده

اساس و بنیان هستی، حقیقت توحید است که ولایت وجه افعالی آن و امری دوجانبه است؛ به این صورت که از سمت خدا با انتشار و فیضان مولویت و از سوی انسان با گردن نهادن به سرپرستی ولی حقیقی جلوه‌گر می‌شود. این پژوهش ناظر به بعد دوم آن یعنی، ولایت‌پذیری نسبت‌ به مولی است؛ چراکه، رابطه خدا و خلق در «ولایت» تحقق می‌یابد و موقعیت انسان نسبت به خدا با تییین سلوک او در مجرای ولایت مشخص می­شود.. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون به استخراج مضامین پایه، سازمان­ دهنده و فراگیر ولایت ­پذیری در صحیفه سجادیه پرداخته و شبکه مضامین آن به منظور رهیافت به شاکله و ابعاد بحث، حول سه محور عوامل، مصادیق و آثار ولایت‌پذیری تنظیم شد. بر اساس تحلیل مضامین به دست آمده، عوامل ولایت‌پذیری، باورمندی، عمل‌کرد خالصانه و فضل و توفیق الهی است. از مهم‌ترین مصادیق و مظاهر ولایت‌پذیری آن است که بنده با واگذاری اختیار به ولی و ترجیح جانب او، اطاعت را به سرحد کمال رسانده و با انقطاع و اکتفا به پروردگار، دشواری‌های مسیر را می‌پذیرد. لذا، آثاری چون برخورداری از نعمت‌ها، هدایت خاص الهی و دستیابی به کمالات نفسانی شامل حال ولایت‌پذیر الهی می­شود.

کلیدواژه‌ها


The components of God governorship admission; Based on the Thematic analysis of "Sahifah Sajjadiyeh"

Dr. Bibi Hakimeh Hosseini Hekmat[1], Seyedah Zahra Hosseini Razmgah[2]

 

Abstract

The basis and foundation of existence is the truth of monotheism, is a two-sided matter as its verbal aspect. In this way, from God's side, it manifests itself through the spread and abundance of maulvit, and from man's side, by submitting to the guardianship of the true guardian. This research looks at its second dimension, that is, taking responsibility for the province, because the relationship between God and the people is realized in the "province" and the position of man in relation to God is determined by determining his behavior in the channel of the province. In this research, by using theme analysis method, the basic, organizing and comprehensive themes of provincialism were extracted in the Sajjadiyeh book, and the network of its themes was arranged in order to approach the shape and dimensions of the discussion around the three axes of factors, examples and effects of provincialism. Based on the analysis of the obtained themes, the factors include trustworthiness, sincere performance, divine grace and success. One of the most important examples and manifestations of the acceptance of guardianship is that the servant reaches the limit of obedience by ceding authority to the guardian and preferring his side, and accepting the difficulties of the path by ceasing and relying on the Lord. Therefore, effects such as having blessings, special divine guidance, and attaining sensual perfections are included in the divine state.

Keywords: components of god governorship admission, guardianship, servitude, theme analysis, Sajjadiyyah.

 

[1]- Assistant professor of the Holy Quran University of Sciences and Education. Mashhad College.  dolatabad@quran.ac.ir

[2]- Master's student, University of Holy Qur'an Sciences and Education. Mashhad College.  s.zahra.hoseini.2970@gmail.com

 

  • فهرست منابع

    • قرآن کریم، ترجمه ناصرمکارم شیرازی
    • صحیفه سجادیه، ترجمه حسین انصاریان
    • ابن بابویه، محمدبن علی. (1408ق). معانی الاخبار ل‍ل‍ش‍ی‍خ‌ ال‍ص‍دوق. م‍ش‍ه‍د: آس‍ت‍ان‌ ق‍دس‌ رض‍وی‌، ب‍ن‍ی‍اد پ‍ژوهش‌های‌ اس‍لام‍ی‌.
    • ابن سیده، علی بن اسماعیل. (2001م). المحکم والمحیط الاعظم. لندن: کتابخانه بریتانیا.
    • ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    • ابن منظور، محمد بن مکرم. (1404ق). لسان العرب. محقق‌/‌مصحح: میردامادی، جمال الدین. بیروت:‌ دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع-‌دار صادر.
    • ابوحیان، محمد بن یوسف. (1420ق).‌ البحر المحیط فى التفسیر. ‏بیروت: دار الفکر.
    • ابی‌یعلی، احمدبن‌علی‌بن‌المثنی‌الموصلی. (1418ق). مسند ابی‌یعلی‌الموصلی. دراسه و تحقیق مصطفی‌عبدالقادر‌ عطا. بیروت: دار الکتب ‌العلمیه.
    • انصاریان. (1391). دی‍ار ع‍اش‍ق‍ان‌.
    • جعفربن محمد (ع). (1353ق).‏مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة. اواخر قرن ۱۳محمد جعفر بن حسین موسوی خراسانی قائنی، مؤسسه فرهنگی پژوهشی الجواد.
    • جوادی آملی. (1388ش). شمیم ولایت.چاپ چهارم. ‌مرکز نشر اسراء.
    • جوهری، اسماعیل بن حماد. (1270ق). صحاح اللغه. موسسه فرهنگی پژوهشی الجواد.
    • حسینی دولت‌آباد، نقی‌زاده، «مدل قرآنی تحول نگرش یا تصحیح معیار ارزش‌گذاری انسان»، شماره 27.
    • حلوانی، ح‍س‍ی‍ن‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د. (1400). نزهة الناظر وتنبیه الخواطر. قم: مؤسسه علمی­فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر،. ‏
    • خوانساری، جمال الدین محمد. (1366). شرح غررالحکم. تهران: دانشگاه تهران.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات الفاظ قرآن. چ اول. بیروت‌: دارالقلم.
    • سلمی. (74ق). مجموعه آثار ابوعبد الرحمن سلمی. بخش‌هایی از حقائق التفسیر و رسائل دیگر.
    • شاه‌عبد العظیمی، حسین (1363ش). تفسیر اثنی عشری.، چ اول. تهران: میقات.
    • طباطبایی، سیدمحمد‌حسین. (1374ش). تفسیر المیزان. قم:‌ انتشارات جامعه مدرسین.
    • طبرسى‌، حسن بن فضل. (1303ق). ‏مکارم الاخلاق و معالم الاعلاق الأخلاق. مؤسسه فرهنگی پژوهشی الجواد‌، یادداشت باز تکثیر. مصر: . سربی، مطبعة الخیریة. کربلا: مؤسسة الاعلمی.
    • طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن(1379ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • طنطاوی، محمد سید. (1390ش). معجم اعراب الفاظ القرآن الکریم. پیرامید، وانک، ژکان.
    • عابدی جعفری، تسلیمی، فقیهی، شیخ‌زاده، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی.
    • عیاشى، محمد بن مسعود (1380ق). التفسیر (‌تفسیر العیاشی)،320 ه. ق‌، رسولى. هاشم.تهران‌: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
    • فیومى، احمد بن محمد مقرى. (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: منشورات دار الرضی.
    • قرائتی، محسن. (1388ش). تفسیر نور. چ اول. تهران: مرکز فرهنگی، درس‌هایی از قرآن.
    • قرشی‌بنانی، علی‌اکبر.(1375). تفسیر احسن‌ الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
    • کلینی، محمد بن یعقوب (1369ش). اصول کافی. چاپ اول. تهران: کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه.
    • مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالأنوار. چ دوم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • مصباح یزدی. پایگاه اطلاع‌رسانی آثار.
    • هلالی، سلیم بن قیس. (1405ق). اسرار آل محمد علیهم السلام. تاریخ سیاسی صدر اسلام، مترجم اسماعیل انصاری زنجانی، محمودرضا افتخارزاده، هادی.  قم. 
    •  
    • King & (2010), Interviews in qualitative research, London: Sage.
    • Boyatzis, R. E. (1998), Transforming qualitative information: thematic analysis and code development, Sage 4.

    Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”,  Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 101- 77.