اصطلاح تربیت درباره انسان در منطق اندیشمندان مسلمان بیش از هر چیز به معنای پرورش روحی و معنوی به کار میرود، چراکه برای انسان، هدفی بالاتر و برتر از تربیت معنوی که در راستای خلقت و بعثت و آغاز و انجام او باشد، وجود ندارد. اما آنچه که در تربیت معنوی اساس و محور قرارگرفته ، فقر ذاتی انسان است. بدین معنا که انسان بالذات از خود چیزی ندارد و فقیر محض است و هرگاه فقر ذاتی انسان درک و وجدان شود، نسبت بین خلق و حق تبیین گردیده و مراتب قرب انسان از چنین درکی حاصل میگردد.
در٤٣ درصد از ادعیه صحیفه سجادیه به عنوان منشور تربیت معنوی بر اساس آموزههای وحیانی اسلام، بهصورت مستقیم از کلمات مبتنی بر فقر ذاتی انسان در برابر خالق خویش استفاده شده و در بسیاری فرازهای دیگر از نیایشهای این کتاب بیهمتا بهصورت غیرمستقیم به مفهوم فقر ذاتی اشارهشده است. معارف صحیفه سجادیه در این زمینه از ارزش و اهمیت والای تربیت معنوی بر پایه فقر ذاتی حکایت دارد.