پژوهشی در کتاب سلوة الحزین و تحفه العلیل

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه کوثر، بجنورد - خراسان شمالی

چکیده

سلوة الحزین و تحفة العلیل عنوان کتابی از قطب‌الدین راوَنْدی(د.573) از علمای امامیه در سده ششم هجری است . در این اثر به‌صورت تخصصی و گسترده به موضوع دعا و برخی اَشکال و عناصر آن از جمله توسل، نمازها، تسبیحات، حرزها و تعویذ ها و ... پرداخته است. در این مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی نگاشته شده است به بررسی شیوه تدوین اثر و نگرش مؤلف کتاب به مقوله دعا و ذکر و سایر عناصر مرتبط با آن پرداخته‌شده است. از مطالعه سلوة الحزین دانسته گردید قطب راوندی نگاه موسّع در مفهوم و کارکرد دعا داشته است. گزینش احادیث ادعیه و مرتبط با آن در سلوة الحزین توسط مؤلف نشان می‌دهد در این مجموعه احادیثی درباره آداب و شرایط و موانع اجابت دعا به‌عنوان بخش مقدماتی کتاب آمده است. مؤلف در این بخش تفکیکی میان روایات ذکر و دعا قائل نشده است و هر دودسته روایات را در کنار یکدیگر نقل کرده است. به نظر می‌رسد باتوجه‌به تفصیل باب دوم کتاب، هدف اصلی تدوین آن، ارائه ادعیه بیماری و سلامتی و موضوعات مرتبط است. در این باب به‌عنوان مقدمه احادیثی در موضوع بهداشت و سلامت فردی مطرح شده است. برخی بیماران با ادعیه و طبابت بهبودیافته و شکر بر سلامتی بازیافته دارند و ادعیه خاص خود اما برخی بیماری‌ها مؤمن را در حالت احتضار و مشرف به مرگ می‌کند. راوندی برای هر دو گروه آداب و ادعیه مرتبط در فرهنگ روایی مسلمانان به‌ویژه شیعیان را از منابع مهم حدیثی استخراج و در این مجموعه یکجا نقل کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


An Investigation of the Salawat al-Hazeen & Tohfa al-Alil

 Rahima babrkateh Shamshiri*[1]

 

Abstract

“Salawat al-Hazeen wa Tohfa al-Alil” is the title of a book written by Qutb al-Din Rawandi (d. 573), an Imamiyyah scholar in the 6th century of Hijri. This book is also known as “Dawat”, and is one of the first Imamiyya books of prayers in its extended and specialized sense. In this book, the author dealt extensively with the subject of prayers and some of its forms and elements, including supplications, prayers, tasbihs, amulets, talismans, etc. The present descriptive-analytical study firstly introduces Salwa Al-Hazin, and then elaborates on how this book was edited and how the author perceived the topic of prayers and remembrance of God and other relevant elements. Investigating Salawat al-Hazeen showed that Qutb al-Din Rawandi had a broad view on the concept and function of prayers. The author's selection of supplication and related hadiths in Salawat Al-Hazin shows that this collection of hadiths about the manners, conditions, and obstacles to ineffective prayers is included as the introductory part of the book. In this section, the author did not make a distinction between the hadiths of zikr and dua, and narrated both types of hadiths side by side. Seemingly, according to the details of the second chapter of the book, the main purpose of its edition is to present supplications for disease and health and similar issues. Concerning this matter, as an introduction, hadiths on healthcare and personal health have been presented. Some patients are cured and restored to health with prayers and medicine, and are grateful for this blessing, yet some diseases pull even a true believer close to death. Ravandi extracted the relevant rituals and prayers for both groups in the narrative culture of Muslims, especially Shiites, from important hadith sources and quoted them together in this edited book.

 Keywords: Qutbuddin Ravandi, Salawat al-Hazin and Tohfa al-Alil, prayer, remembrance (of God), medicine, patient.

 

[1]- Assistant professor, Kosar University of Bojnord,  shamshiri@kub.ac.ir

  • منابع:

    • افندى، عبدالله بن­عیسی بیگ،1431ق، ریاض العلماء و حیاض­الفضلاء، محقق: حسینى اشکورى، احمد، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی‏.
    • آقابزرگ تهرانی، محمد محسن،1403ق، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، چاپ سوم، بیروت، دار الأضواء.
    • پاکتچی، احمد، ۱۳۹۸، «راوندی، قطب‌الدین»، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج۲۴، تهران مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
    • خوانسارى، محمدباقر بن زین‌العابدین، 1390ق، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، تحقیق: اسدالله اسماعیلیان، قم، اسماعیلیان.
    • درایتی، مصطفی،1390، فهرستگان نسخ خطی ایران (فنخا)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
    • طوسی، محمد بن الحسن،‏1414، امالی، تحقیق: مؤسسة البعثة، قم‏، دار الثقافة.
    • قطب راوندی، سعیدبن هبةالله، 1427ق، سلوة الحزین و تحفة العلیل الشهیر بالدعوات، تحقیق: عبدالحلیم عوض الحلّی، قم، دلیل ما.
    • قطب راوندی، سعید بن هبة الله، 1407ق، الدعوات للراوندی المشتهر بالدعوات، تحقیق: سیّد محمدباقر موحّد ابطحیّ الأصفهانی، قم، انتشارات مدرسه امام مهدی (عج).
    • مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، ج1، چاپ دوم، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
    • مهروش، فرهنگ، 1389، مروری بر گستره دعاپژوهی، تهران، انتشارات بصیرت.
    • نوری، حسین بن محمد، 1408ق، خاتمه مستدرک‌الوسائل و مستنبط المسائل، جلد 1،، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام